حکم نماز عید در شرایط شیوع کرونا

حکم نماز عید در شرایط شیوع کرونا

سؤالات زیادی پیرامون شیوه‌ی برگزاری نماز عید در کشورهایی که به خاطر شیوع کرونا مساجد تعطیل هستند مطرح شده است؛ در پاسخ می‌گوییم: 

نخست: نماز عید از نگاه اکثر فقها از جمله مالکیه و شافعیه سنت مؤکده است؛ حنفیه معتقد به وجوب هستند – واجب از نظر آنان مرتبه‌ای بالاتر از سنت مستحب و پایین‌تر از فرض است – حنابله آن را فرض کفایه می‌دانند یعنی در صورتی که شماری آن را ادا کنند تکلیف از سایرین ساقط می‌شود. (1)

نماز عید از شعائر بزرگ اسلامی است که مردان و زنان حتی زنان حائض در آن شرکت می‌کنند. (2)

زمان آن از بلند شدن آفتاب به ارتفاع یک یا دو نیزه آغاز می‌شود یعنی حدود 15 دقیقه پس از طلوع و پایان آن حدود 20 دقیقه پیش از وقت ظهر است و اگر به دلیلی فوت شود به صورت انفرادی یا به جماعت ادا می‌شود. 

مکان نماز عید: در هر مکان پاک اعم از مسجد و غیره ادا می‌شود. 

روش خواندن: در نزد حنفیه و حنابله جماعت در نماز عید واجب است و دیگر ائمه خواندن انفرادی آن را جایز می‌دانند. رکعت اول با هفت تکبیر یا کمتر و رکعت دوم با پنج تکبیر یا کمتر آغاز می‌شود.

نماز عید در شرایط شیوع کرونا در کشورهایی که مساجد و اماکن تجمع همچنان بسته است: 

در چنین شرایطی ادای نماز عید در خانه‌ها جایز است و بهتر آن است که به جماعت ادا شود؛ به طوری که هر کس قرائت بهتری دارد امامت نماز را بر عهده می‌گیرد. در رکعت نخست پس از تکبیره‌ الاحرام شش بار تکبیر می‌گوید و سپس سوره‌ی فاتحه و در ادامه سوره‌ی دیگری را می‌خواند. در رکعت دوم نیز پنج بار تکبیر می‌گوید و به دنبال آن فاتحه و سوره‌ی دیگر را می‌خواند. سپس دو خطبه‌ی کوتاه ایراد می‌کند. 

مزنی در مختصر الام به نقل از امام شافعی می‌گوید: هر کس اعم از مسافر و زن و... می‌تواند نماز عیدین را به صورت انفرادی در خانه‌اش بخواند. از نگاه سایر فقهای مالکیه و حنابله نیز اگر کسی نماز عید با امام را از دست بدهد می‌تواند آن را به جماعت یا انفرادی ادا کند. ابن قدامه در المغنی می‌نویسد: مخیر است که نماز را انفرادی یا به جماعت بخواند. 

به این ترتیب ملاحظه می‌شود که در مسأله فراخی و آسانی وجود دارد؛ بنابراین بر کسی سخت مگیرید. بهتر آن است که در شرایط ممنوعیت تجمعات و تعطیلی مساجد در خانه به صورت جماعت ادا شود. از خدای بزرگ می‌خواهیم این بلای همه‌گیر از مسلمین دفع کند تا به مساجد و شعائر دینی خود باز گردند. 

 

1- بدائع الصنائع (١/ ٢٧٤ - ٢٧٥) والهداية (٦٠/١) والمجموع النووي (أ/ ٥٠٣) والمغنى لابن قدامه (٣٠٤/٢) والإنصاف (٣١٦/٣)، والموسوعة الفقهية الكويتية (٢٤٠/٢٧).

2- صحيح البخاري الحديث (٣٢٤) ومسلم (٣٩٠).

دکتر علی قره داغی 

دبیرکل اتحادیه جهانی علمای مسلمان