تصویر زن مؤمن فرعون در قرآن

تصویر زن مؤمن فرعون در قرآن

نویسنده: دکتر علی محمد صلابی

دبیرکل اتحادیه جهانی علمای مسلمان

طوفان کفری که کاخ فرعون را در می‌نوردید، باعث شد زن فرعون به دنبال نجات و رهایی خود باشد و حتی از کاخ همسرش بی‌نیازی جست و از پروردگارش خانه‌ای در بهشت طلب کرد. از ارتباط خود با فرعون تبری جست و از پروردگار طلب نجات کرد. از عملکرد فرعون بیزار بود از بیم آن که گناهش دامن او را بگیرد. در حالی که در بین قوم فرعون زندگی می‌کرد با آنان بیگانه بود. آسیه نور حق را دید و راهش را جدا کرد؛ راهی که هموار نبود و بوی خون می‌داد و به همین خاطر عزمش را جزم کرد و با وجود مشکلات، این راه را انتخاب کرد. 

وقتی فرعون به ایمان زنش پی برد، او را مورد انواع آزار و اذیت قرار داد؛ اما این زن به امید اجر و پاداش بر عقیده و ایمانش ثابت‌قدم ماند و هر گونه سازش را رد کرد. از آزمایش در دین و در کوران فشار جامعه و کاخ و فرعون و خدم و حشم وی به خدا پناه برد. 

در همین بحبوحه سرش را به سوی آسمان بلند کرد و همراهی با خدا و سرای آخرت را بر زندگی در محیط فاسد و گندیده کاخ ترجیح داد و گفت: 

﴿رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ﴾ [التحريم:١١[.

پروردگارا برای من در نزد خودت، خانه‌ای در بهشت بنا کن، و مرا از شر فرعون و عمل او رهایی ده، و از قوم ستمکار نجاتم بخش.‌

چه دعای کامل و جامعی! چه هدف و مقصد بزرگ و متفاوتی! با لفظ "رب" آغاز می‌کند برای ستایش خداوند؛ سپس از او می‌خواهد خانه‌ای برایش بسازد. پیش از وصف آن خانه، مکانش را تعیین می‌کند؛ به هر خانه‌ای راضی نیست؛ نمی‌گوید خانه‌ای نزد موسی یا هارون بلکه در نزد پروردگارش و این بلندهمتی او را نشان می‌دهد. سپس بهشت را ذکر می‌کند؛ دنیا و شهواتش را نمی‌خواهد بلکه سرای آخرت را می‌خواهد. مخصوصا از فرعون نام می‌برد زیرا اصل و اساس فساد و مصیبت است. از خاص آغاز می‌کند و به عام می‌رسد؛ یعنی از فرعون و سپس کردارش سپس قوم ستمکار. چه درک و فهم بالایی و چه عقل و خرد کاملی! خداوند دعایش را مستجاب کرد و او را نزد خود برد. خانه‌‌ای در بهشت برایش ساخت و به او پاداش بزرگی داد. در دنیا و آخرت مقامش را بالا برد و او را در کتاب خود الگوی جاودان اهل ایمان قرار داد و فرمود: 

﴿وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ﴾ [التحريم:١١]. (الدور التربوي للمرأة في قصة موسى، ص ١٠٤).

و نیز خداوند درباره مؤمنان مثلی می‌زند و آن همسر فرعون است که [در اوج سختی کشیدن‌] گفت پروردگارا برای من در نزد خودت، خانه‌ای در بهشت بنا کن، و مرا از شر فرعون و عمل او رهایی ده، و از قوم ستمکار نجاتم بخش‌.

الگوی آسیه در دوستی و دشمنی

آسیه دختر مزاحم بهترین مثال در دوستی و دشمنی است؛ الگوی ثبات و صلابت در ایمان که از قدرت شوهرش نمی‌هراسد بلکه همه این ظواهر فریبنده را رها می‌کند و در برابر آنها محکم می‌ایستد. از فرعون و قومش بیزاری می‌جوید و همین زن ضعیف، سرکش‌ترین فرد روز زمین را به چالش می‌کشد. قصه او در قرآن به ما نشان می‌دهد که دوستی و دشمنی برای خدا از صفات اولیاء الله است؛ خداوند ولی و سرپرست مؤمنان و یار و یاور آنان است و دعایشان را می‌شنود.

آسیه دختر مزاحم ایمانی قوی داشت و از خدا و رسول اطاعت می‌کرد. خیلی زود دین خدا را پذیرفت و از اهل کفر و گمراهی بیزاری جست. موسی را شدیدا دوست داشت و از فرعون و عملکرد او نفرت داشت و برای رهایی از دست ظالمان به درگاه خداوند دعا کرد. 

اراده قوی و استقلال فکری آسیه 

قرآن کریم با ارائه الگوی زن فرعون به ما ثابت می‌کند که زن برخلاف فرهنگ رایج که او را موجود ضعیفی می‌دانند که تابع تأثیرات گوناگون است، گاهی برعکس می‌شود و مانند مرد ظهور می‌کند. در اراده و استقلال فکری چه بسا قوی‌تر از مرد ظاهر می‌شود و در برابر مسائل خلاف باور و قناعتش می‌ایستد. بلکه با آنها مبارزه می‌کند و دشواری‌های راه ایمان و نور ربانی را به جان می‌خرد. 

در راه دعوت و انجام کار خیر و حمایت از ستمدیدگان می‌جنگد؛ قدرت و استعدادی دارد که او را قادر می‌سازد عقل و اندیشه‌اش را در برابر مشکلات مستحکم کند. آنگاه راه بهتر و مناسب‌تر را در پرتو این اندیشه به کار می‌گیرد. سپس مجاهدت و تلاش می‌کند و در برابر مشکلات می‌ایستد. (تفسير القرآن العظيم، ٦/٢٣٣).

منابع:

• تفسير القرآن العظيم، عماد الدين بن كثير.

• الدور التربوي للمرأة في قصة موسى، جوهرة عبد العزيز، ص٩٣.

• موسى عليه السلام عدو المستكبرين وقائد المستضعفين، علي محمد الصلابي.